Mózg pod lupą - zaskakujące fakty, które warto znać

Mózg to najbardziej zaawansowany komputer, jaki istnieje – tyle że działa na wodę, tlen i prąd... biologiczny. Waży niecałe 1,5 kg, ale steruje wszystkim: Twoim oddechem, myślami, ruchem, emocjami i pamięcią. I choć każdy z nas go ma, niewielu wie, co tak naprawdę się tam dzieje. Gotowy na podróż po zakamarkach własnej głowy?

Mózg to król energetyczny

Mimo że stanowi zaledwie około 2% masy ciała, zużywa nawet 20% energii całego organizmu. To jakby Twój laptop miał wagę zeszytu, ale potrzebował osobnego powerbanka. Energia ta wykorzystywana jest do utrzymania napięcia komórek nerwowych, przesyłania impulsów, regulacji temperatury, kontroli nad hormonami i wielu innych funkcji. Twój mózg nie odpoczywa – nawet wtedy, gdy Ty już śpisz w najlepsze.

Nie czuje bólu - serio!

Choć to on informuje Cię o każdym skaleczeniu czy migrenie, sam nie odczuwa bólu. Dlaczego? Bo nie posiada receptorów bólu (nocyceptorów). To dlatego możliwe są operacje mózgu na pacjencie przytomnym. Neurochirurdzy mogą podczas zabiegu rozmawiać z chorym, by sprawdzać, czy np. mowa czy pamięć działają prawidłowo. Wyobrażasz sobie, że ktoś grzebie Ci w głowie, a Ty recytujesz alfabet? Takie rzeczy się zdarzają!

Twój mózg jest jak odcisk palca

Nie ma dwóch takich samych mózgów. Nawet bliźniacy jednojajowi mają różne „ścieżki” neuronowe. Twoje doświadczenia, nawyki, traumy, radości - wszystko to zostawia ślady w strukturze mózgu. Gdy uczysz się czegoś nowego, budujesz nowe połączenia. Kiedy coś zapominasz, te połączenia słabną. Twój mózg zmienia się codziennie.

Neuroplastyczność - ukryta super moc

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu sądzono, że dorosły mózg nie tworzy nowych neuronów. Dziś wiadomo, że nie tylko może je tworzyć, ale też reorganizować swoje struktury. To dzięki temu po udarze pacjent może nauczyć się znowu mówić, a osoba, która straciła wzrok, może „widzieć” dźwiękiem. Mózg znajduje objazdy jak doświadczony kierowca w korku.

Sen to jego najlepszy reset

W czasie snu mózg porządkuje dane niczym archiwista. Przenosi wspomnienia z krótkoterminowej pamięci do długoterminowej. Usuwa zbędne informacje  np. gdzie postawiłeś szklankę 5 godzin temu  i wzmacnia te ważne. Usuwa też toksyny dzięki układowi glimfatycznemu (to taki system sprzątający mózgu). Jeśli śpisz mało - nie tylko gorzej się uczysz, ale też szybciej się starzejesz.

Mózg kocha ruch!

Nie tylko sudoku i szachy, ale zwykły spacer, taniec, jazda na rowerze – to wszystko pobudza pracę mózgu. Dlaczego? Ruch zwiększa ukrwienie, dotlenia komórki nerwowe i stymuluje produkcję neurotrofin - substancji wspomagających rozwój neuronów. Ruch to darmowy doping dla mózgu. A przy okazji poprawia humor - podziękuj endorfinom!

Masz 86 miliardów neuronów - i każdy z nich to osobna historia

To tak, jakby każdy Polak miał 2200 swoich neuronów. Każdy z nich może być połączony z nawet 10 000 innymi. Łącznie to tryliony połączeń - czyli więcej niż gwiazd w Drodze Mlecznej. Każda myśl, wspomnienie, plan czy żart to efekt impulsów elektrycznych krążących po tej galaktyce w Twojej głowie.

Multitasking? Mózg mówi: NIE!

Wydaje Ci się, że robisz kilka rzeczy naraz? Niestety - mózg tego nie lubi. Kiedy „multitaskujesz”, w rzeczywistości szybko przełącza uwagę między zadaniami. Każda zmiana kontekstu kosztuje czas i energię. To jakbyś przerywał czytanie książki co minutę, by sprawdzić SMS-y - niby czytasz, ale nic nie zapamiętujesz.

Anegdota na koniec: Einstein kontra jego mózg

Po śmierci Alberta Einsteina jego mózg został... skradziony przez lekarza wykonującego sekcję. Przechowywał go w słoju przez dekady, twierdząc, że chce „zbadać geniusz”. Co odkryto? Jego mózg miał więcej połączeń między niektórymi płatami. Ale - i tu puenta - nie ilość mózgu się liczy, lecz sposób jego używania. Nawet Einstein musiał ćwiczyć!

Podsumowanie - szanuj szare komórki

Twój mózg to nie tylko narzędzie - to Ty sam. Im lepiej o niego zadbasz, tym więcej Ci odda. Ruszaj się, śpij, ucz się mądrze, odstaw rozpraszacze, jedz dobrze i daj sobie czas na reset. A teraz - rozwiąż quiz i zobacz, czy Twoje neurony świecą pełnią blasku, czy może trzeba im dorzucić nieco energii.